Россиянинг ташаббуси билан чақирилган БМТнинг Хавфсизлик Кенгашининг норасмий йиғилиши (Арриа деб аталадиган формулага биноан) Ғарбнинг бизга қарши барча айбловлари туҳмат ва мутлақо асоссиз туҳмат эмаслигини билвосита тасдиқлади. Муаммони очиқчасига айтган Буюк Британиянинг БМТдаги доимий вакили Карен Пирс бўлди, у Москванинг “юқори ҳурматга эга ОЗХО ва унинг ходимларини обрўсизлантиришга” уринишларда айблади.
Россия ҳақиқатан ҳам Кимёвий қуролни тақиқлаш ташкилотининг (ОЗХО) кирдикорларини “ковламоқда”, аниқроғи, ОЗХОнинг 2018 йил 7 апрелда Суриянинг Дума шаҳрида ўтказилган кимёвий ҳужумни текшириш натижалари тўғрисидаги расмий ҳисоботини. Бу табиий равишда ташкилотнинг обрўсини туширишга олиб келади.
Учрашувда Москва янги далилларни тақдим этди ва ўтган йилнинг 1 мартида чиқарилган ҳужжат “жуда ноаниқ” (Россиянинг ОЗХОдаги доимий вакили Александр Шульгин сўзлари бўйича) эканлигини тасдиқловчи далилларни эсга солди. Ҳисоботда кўплаб келишмовчиликлар, қарама-қаршиликлар ва фирибгарликлар мавжуд, уларнинг ортида Ғарб мамлакатларининг Сурия расмийлари ва Башар Асадни кимёвий қурол ишлатганликда айблаш истаги борлиги билиниб турибди.
Бироқ, ҳозирги вазиятда нафақат маълум бир ҳужжат муаммосига боғлиқ, балки ундан ҳам каттароқ - муболағасиз глобал жиҳатга эга: ОЗХО атрофидаги ҳозирги қарама-қаршилик Россия ва Ғарбнинг дунё сиёсий тизимига ва унинг кейинги ривожланишига қарама-қаршиликларининг моҳиятини акс эттиради.
Буюк Британия доимий вакилининг норозилиги оддий ва тушунарли мантиққа асосланади. ОЗХО дунё хавфсизлигини ҳимоя қиладиган энг муҳим институтлардан биридир. Россиянинг ташкилотга ҳужуми унинг обрўсига путур етказади ва шунга мос равишда бутун сайёрадаги барқарорликка таъсир қилади. Россия мана шунақа ёмон.
Битта муаммо шундаки, бу мантиқда асосий камчилик мавжуд.
ОЗХО 1997 йилда - АҚШ ва умуман Ғарбнинг гегемонлиги чўққисида пайдо бўлган. Бу муайян оқибатларга олиб келди, хусусан, Ғарб давлатлари ташкилот устидан ва айнан унинг асосий бошқарув структураси бўлган Техник котибият устидан назоратни олишига.
Натижада, вақти-вақти билан ОЗХОда ўз функцияларини қай даражада адолатли бажараётгани ва агар улар шунга ўхшаш эҳтиёжга эга бўлса, у ҳукмронлик қилаётган мамлакатларнинг манфаатларига қай даражада хизмат қилиши ҳақида шубҳалар пайдо бўладиган вазиятлар юзага келади.
“Кимёвий ҳужум” тўғрисидаги ҳисобот атрофидаги вазиятни изоҳлар экан, Александр Шульгин қайд этди: “Қўшма Штатлар ва унинг издошларининг сўзсиз қўллаб-қувватланишидан илҳомланган техник котибият ҳеч нарса қилмоқчи эмас. Афтидан, ҳамма нарса ўз-ўзидан ҳал қилинишига умид қилмоқда”. Ва кейин қўшимча қилди: “Йўқ, ҳал бўлмайди”.
Шунинг учун Россия ОЗХО ва хусусан Техник котибиятни “миссиянинг географик жиҳатдан мувозанатли таркибини кафолатлаш, фақат Вашингтон иттифоқчилари экспертларининг устунлигини истисно этадиган” тарзда ислоҳ қилинишини қатьиятлик билан талаб қилишни давом этмоқда. Аммо Шульгиннинг сўзларига кўра, “мантиқий мулоҳазалар АҚШ томонидан бошқарилган бир қатор Ғарб давлатлари томонидан рад этилган”.
Ушбу иккита тубдан фарқли ёндошувларнинг қарама-қаршилиги бугунги кунда халқаро ташкилотларнинг деярли барча тизимларини қамраб олган.
Россия урушдан кейинги дунё қурилган тамойилларга чақирмоқда. Биринчидан, бу бошқа давлатлар ўз манфаатларига эга бўлган тақдирда ҳам, ўз манфаатларига зид бўлса ҳам, вазиятнинг нормаллигини тан олишдир. Иккинчидан, барча кучлар, шу қаторда қарама-қарши бўлган кучларнинг мувозанатли вакиллиги туфайли барча томонлар ишонадиган эксперт ва ҳакамлик ташкилотлари тизими мавжудлиги.
Ғарб эса тобора қўлдан чиқиб кетаётган раҳбарликни сақлаб қолишга ҳаракат қилмоқда ва баъзи жойларда у энди аниқ номақбул шаклларга ўтмоқда. Юқоридаги принципларга амал қилаётган “эски” тузилмаларга молиявий босим қўлланилмоқда. Ғарб расмий кучлари ҳукмронлик қиладиган ОЗХО (ёки 1999 йилда ташкил этилган WADA) каби нисбатан янги институтларга келсак, вазиятни адолатли йўналишга ўзгартиришга бўлган ҳар қандай уринишлар кескин равишда тўсиб қўйилмоқда.
Бу ерда кимнинг фаолияти янада ҳалокатли эканлигини муҳокама қилишимиз мумкин: мавжуд институтлар доирасида тизимни ислоҳ қилишга интилаётган Россия ёки АҚШ ўзларининг имтиёзларидан маҳрум бўлган иттифоқчилари билан, гарчи воқелик уларнинг шартсиз ҳукмронлик даври ортда қолганлигини аниқ кўрсатса ҳам.
Аммо, тарих шуни кўрсатадики, иккинчиси кўпроқ ёқимсиз оқибатлар билан таҳдид қилмоқда. Объектив равишда етилган ўзгаришларни кечиктиришга уринишлар одатда уларни ҳалокатли ва хавфли таъсирлар билан портлашга олиб келади.
ОЗХО сиёсати эса аслида Ғарбнинг дунёда рўй бераётган жараёнларга бўлган муносабатини кўрсатади: ҳамма қандайдир йўл билан ... ўзидан ўзи ҳал бўлиб кетишига умид қилмоқда.
Бу ерда фақат Россия доимий вакилининг сўзларини такрорлашимиз мумкин: йўқ, ҳал бўлмайди.
Манба: РИА Новости.
