Ўзларини бошқаларга қараганда "тенгроқ" деб ҳисоблайдиганларни ёқимсиз сюрпризлар муқаррар равишда кутмоқда, деб ёзади РИА Новости муаллифи Кирилл Стрелников.
Ўтган ҳафта Хитойнинг Huawei компаниясининг телекоммуникация ускуналари билан жимжит ўйнаган жосуслик ўйинида АҚШ яна бир муҳим маррага эришиши керак эди.
Америка матбуотида ва расмий Интернет-манбаларда қуйидагилар синхрон равишда эълон қилинди: 1) Huawei компаниясининг уларнинг ускуналари ўрнатилган дунёдаги уяли тармоқлардан камида ўн йил давомида маълумотларга яширин кириш ҳуқуқига эга бўлганликда қатъий, тўғридан-тўғри ва расмий равишда айблашлари 2) Америка Қўшма Штатларининг 2020-2022 йилларга қарши миллий контржосуслик стратегияси (The National Counterintelligence Strategy of the United States of America 2020-2022), унинг асосий мақсади айнан биринчи хатбошда тасвирланганларга ўхшаш кўринишларга қарши курашишдир.
Аммо яхши PR -истиқболга эга пухта ишлаб чиқилган медиа-режа АҚШ ҳукумати ва уларнинг махсус хизматлари атрофида юзага келган улкан жанжал пайтида қулади.
Муваффақиятсиз тасодиф туфайли (ва эҳтимол бепарво ҳисоб-китоб билан) жаноб Трампга яхши муносабатда бўлмаган The Washington Post газетаси тор-мор қилувчи терговни эълон қилди, унинг асосий хулосаси шундан иборатки, АҚШ маъмурлари 50 йилдан ортиқ вақт давомида дунёнинг 120 дан ортиқ давлатларининг шифрланган алоқаларни ўқиб эшитиб келганлар, бунда улар ҳозирда Huawei-ни айбланишига сабаб бўлган усулдан фойдаланишган.
Эслатиб ўтамиз: Ҳақиқийлиги ҳеч қайси расмий идора томонидан инкор қилинмаган бу хужжатларда Марказий разведка бошқармаси Германиянинг BND хизмати билан ҳамкорликда Иккинчи Жаҳон урушининг охиридан 2018 йилгача "ўта хавфсиз" алоқа ускуналарини ишлаб чиқаришда етакчи бўлган Швейцариянинг Crypto AG фирмасига яширин равишда эгалик қилган. Ушбу ускуна бутун дунё бўйлаб, айниқса муҳим давлат ва дипломатик алоқа каналларини таъминлаш учун сотиб олинган, имиджини ҳурмат қиладиган, обрўли ва нейтрал давлат мамлакат маҳсулоти сифатида ҳеч қандай шубҳа туғдирмаган.
Crypto AG ускуналари дастлаб "шпион дастурлари" (backdoor деб аталадиган) имкониятларига эга бўлганлиги сабабли, Миллий Ҳавфсизлик Агентлиги (МҲА) таҳлилчилари туну-кун дунёнинг кўплаб давлатлари раҳбарлари ва ҳатто Папанинг шахсий алоқа каналларини ўз ичига олган ҳолда хорижий мамлакатларнинг барча махфий алоқаларининг камида 40 фоизини расшифровка қилишган.
Можаронинг кўлами моҳияти Америка Қўшма Штатлари ярим аср давомида ҳаммага нисбатан уятсиз равишда жосуслик қилганида эмас. Аксинча, америкаликлар тенг иштиёқ билан душманлари ва энг яхши дўстларнинг сирларига ов қилишганида.
Америка маҳсус хизматлари мунтазам равишда раҳбарлар, мансабдор шахслар, ташкилотлар, компаниялар ва баъзи ҳолатларда Франция, Испания, Бельгия, Италия ва Норвегия каби мамлакатларнинг аҳолиси, доимий равишда ўзларининг барча НАТО бўйича иттифоқчиларининг коммуникацияларинва Иккинчи Жаҳон уруши бўйича иттифоқчиларининг алоқа тизимларида хўжайинлик қилишган. Обаманинг Ангела Меркельга дўстлик, муҳаббат ва трансатлантик садоқатини бир неча бор изҳор қилганига қарамай, Обаманинг Меркель шахсий телефонига эшитиб туришга буйруқ берганлиги америкаликларнинг энг шармандаликларидан бири бўлди.
Шу билан бирга, АҚШ махсус хизматларининг амалдорлари бугунги кунда бундай фаолиятни нафақат ноқонуний, ахлоқсиз ва баъзан хиёнат деб ҳисобламайдилар (ҳеч бўлмаганда Иттифоқдошларга нисбатан), балки мутлақо асосли, тўғри ва зарурдир деб ҳисоблашади.
70-80 йилларда МҲА директори ва Марказий разведка бошқармасининг ижрочи директори бўлган Бобби Рей Инманнинг сўзларига кўра, у "Рубикон операциясидан ҳеч ҳам пушаймон бўлмаган. Бу АҚШ учун муҳим бўлган дунёнинг кўплаб етакчиларининг алоқаларидан жуда қимматли маълумот манбаи бўлган".
Собиқ америкалик дипломат ва ҳозирда Америка Стратегик халқаро тадқиқотлар марказининг мутахассиси Жеймс Льюиснинг таъкидлашича, "барча йирик давлатлар жосусликдан фойдаланишади ва шикоят қилувчиларнинг кўплари бизга қарши жосуслик қилишмоқда ".
Аммо Америка расмийларининг бу борадаги позициясини АҚШ медиаистеблишментнинг энг "дастурий" нашрлардан бири – National Interest нашр этилган мақоланинг иқтибоси яққол ёритиб беради: "Қўшма Штатлар ўз иттифоқчилари устидан разведка маълумотларини тўплашга тайёр бўлиши керак. Нима учун? Ўзининг энг муҳим вазифасини бажариш учун АҚШ ҳукумати халқаро разведка маълумотларини ўз фуқароларининг хавфсизлигини, эркинлигини ва фаровонлигини таъминлаш учун тўплаши керак. Бу вазифани бажариш учун иттифоқчиларимиз устидан бундай маълумотларни тўплаш баъзан керак бўлади. <...> АҚШ иттифоқдоши бўлиш нимани англатишини эслайлик: бу шуни англатадики, Америка фуқаролари баъзи давлатларни ўзларининг манбалари билан ва ўта оғир ҳолатларда ўз ҳаётлари билан ҳимоя қилишга тайёр. шунинг учун бизнинг иттифоқчиларимиз уларни ҳимоя қилишимизни сўрашганлиги сабабли, биз у ерда нима борлигини билишга асосли қизиқишимиз бор".
Бироқ, расмий дунё жосуси бўлиш ҳуқуқини тан олган АҚШ, Huawei билан содир бўлган ходиса каби, кимдир уларнинг ваколатларига тажовуз қилганга ўхшаса, ғазабланади.
Эслатиб ўтамиз, Америка Қўшма Штатлари ўтган йил давомида бошқа Ғарбий давлатлар томонидан Huawei-нинг 5G тармоқларидан фойдаланишига қарши тўғридан-тўғри босим ва таҳдидлардан жирканмасдан мисли кўрилмаган кампания ўтказди.
Масалан, Дональд Трамп шахсан Буюк Британия Бош вазири Борис Джонсонни Huawei-га 5G тармоғини қуришга рухсат бермасликни сўраган, Давлат департаменти раҳбари Майк Помпео эса Англияга махсус сафар қилди (гарчи муваффақиятсиз бўлса ҳам). АҚШнинг Германиядаги элчиси эса ультиматум қўйди: агар улар шу ишлаб чиқарувчининг ускуналаридан фойдалансалар, АҚШ Германия билан разведка маълумотларини алмашишдан бош тортади. Чехия босим остида ўз компанияларига Huawei-дан фойдаланиш тўғрисида огоҳлантириш берди ва Польша ҳатто ўз сафида Хитой жосусини топди. Бироқ, Америка Қўшма Штатлари босим ўтказишга уринган кўпчилик давлатлар, шу жумладан Англия, Германия, Ҳиндистон ва БАА ўз қарорида қолишди.
Сабаби: Huawei ускунасидан фойдаланганда давлат хавфсизлигига хавф туғдирадиган тўғридан-тўғри (ва ҳатто билвосита) далилларнинг йўқлиги. Амалдорларнинг кўплаб гувоҳликларига кўра, хорижий разведка хизматлари вакиллари учун ўтказилган ҳар қандай брифингларда, америкаликлар компанияни суиистеъмол қилишнинг аниқ фактини келтира олмадилар.
Мутахассислар ва таҳлилчиларнинг фикрига кўра, Huawei билан боғлиқ бўлган шов-шувни фақат битта омил билан изоҳлаш мумкин: америкаликлар ўз тажрибаларидан "орқа эшиклар"га эга бўлиш қандай катта имкониятлар беришини ва тўпланган маълумот, маълумотлар сизиб чиқишини аниқлашнинг иложи бўлмаганда қандай кучга эга бўлишини билишади ва назарий жиҳатдан ҳам, бошқа биров бундай имкониятларга эга бўлиши мумкинлигини уларга тасаввур қилиш жуда мушкул. Шунга кўра, Huawei можаросининг кўлами америкаликларнинг фаолияти тўғрисида тасаввурни бериши мумкин - буни Crypto AG билан боғлиқ терговида тасдиқланган.
Вазиятни киберхавфсизлик бўйича мустақил маслаҳатчи Лукаш Олейникнинг сўзлари яхши тасвирлаб беради: "Технологиялар энди энг муҳим мавзу - ҳар қачонгидан ҳам муҳимроқдир. Энг муҳими, дастурий таъминот ва ускунани тўлиқ ва бир вақтнинг ўзида назорат қилишдир. Сиз кимга ишонасиз? Бу миллий рақамли суверенитет масаласи".
Бу савол Crypto AG билан боғлиқ жанжалнинг бир қисми бўлган аянчли изҳорлар фонида яқинда мамлакатимиз раҳбариятининг рақамли суверенитетни мустаҳкамлаш бўйича ташаббусларини танқид қилган ҳар бир киши ўзига бериши керак, бундай суверенитетнинг йўқлиги боши берк кўчага йўлдир.
