Уолл-стритнинг баъзи титанлари бўлмиш Американинг молия бозорларида бойлик орттирган йирик миллиардер-сармоядорлар АҚШ иқтисодиёти коронавирусдан қанчалар зарар кўрганидан қаттиқ ташвишда. Америкалик миллиардерлар одатда ватанпарварлик ва юқори даражадаги оптимизм билан ажралиб туради, чунки бу уларнинг ижтимоий мавқеига нисбатан ўзига хос мажбуриятдир, аммо, юқорида ёзганимиздек, улар ҳозир анча тушкун аҳволда ва ўз мамлакатининг ёрқин келажагига, ҳеч бўлмаганда яқин истиқболда, анчагина шубҳа билан қарамоқда, деб ёзади РИА Новости муаллифи.
Аммо ҳозир, қайғуга ва баъзан ваҳимага тушган миллиардер-молиячиларининг қаторига ўз мижозларига хавф-хатарларга монетар эмас, балки иқтисодий нуқтаи назардан эътибор қаратишга маслаҳат бераётган банкирлар ҳам қўшилишди. Федерал захира тизими ва унинг доллар босма ускунасининг иқтисодий инқирозга қарши кураши муваффақиятли кўринганига қарамай, Американинг JPMorgan ва Goldman Sachs каби нуфузли банклари ўз мижозларига долларларга эмас, балки олтинга инвестиция қилишни тавсия қилишни ҳохламоқдалар.
Ва гап сариқ металл тўсатдан қандайдир даражада ўта жозибадор бўлиб қолганида эмас (унинг физик хусусиятлари ва “барқарор валюта” сифатида тан олиниши – муддатсиз кўрсаткич), балки коронавирус баҳонасида глобал иқтисодиётни рағбатлантириш учун мисли кўрилмаган чора-тадбирлар фонида, шунингдек, кейинги йилларда бутун дунё яшашига тўғри келадиган шиддатли геосиёсий нотинчлик шароитида, Америка банкирлари учун Америка президентларининг портретлари чизилган яшил қоғозлардан кўра олтин заифсизроқ кўринади.
Bloomberg бизнес ахборот агентлиги чоп этиган JPMorgan банкининг аналитик тадқиқотида бутун дунё валюталарига нисбатан бундай муносабатнинг энг янги намунаси келтирилган: "JPMorgan Chase & Co. фикрига кўра, дунёда мисли кўрилмаган пул ва молия чоралари, янада суст узоқ истиқболли ўсишга ва олтин нархини қўллаб-қувватлаган холда, валюта қадрсизланишига олиб келади "
Банк таҳлилчиларининг фикрига кўра, дунё валюталари оммавий девалвацияга дуч келиши шароитида доллар сўнгги навбатда зарар кўради, ва бу мантиқан мос, аммо улар мижозларга асосий актив сифатида долларни эмас, балки ушбу ёқимсиз сценарийда юқори даражадаги қийматни сақлаб қоладиган олтинга ишора қилишмоқда. Банк гапириб ўтган мисли кўрилмаган молиявий ва кредит чора-тадбирлар бу айнан Ғарб мамлакатларининг бюджет танқислиги ва ҳукумат қарзи даражасининг пасайиб кетиши кўринишидаги қийинчиликларида иқтисодларини қўллаб-қувватлашга қаратилган саъй-ҳаракатлардир. Ажабланарлиси шундаки, Ғарбнинг илғор иқтисодчилари бу чоралар ҳеч қандай жиддий салбий оқибатларга олиб келмаслигига ишонишади. Бироқ, банкирлар ушбу баҳога яққол қўшилмаслигини кўрсатмоқдалар.
Дарвоқе, Американинг яна бир нуфузли банкида, март ойининг охирида, олтин ҳозирга қараганда ўн фоизга арзонроқ бўлганида, сариқ металлга сармоя киритишга катта қизиқиш уйғонди. Унди Financial Times очиқчасига шундай ёзди: " Goldman Sachs мижозларига олтин сотиб олиш вақти келганлигини айтмоқда".
Таъкидлаш жоизки, банкирлар нафақат инфляцион, балки доллар ва Америка молия тизимининг заифлиги билан боғлиқ геосиёсий хавфларни ҳам кўрмоқда. Худди шу JPMorgan шуни таъкидламоқдаки, ҳозирда АҚШнинг халқаро майдондаги рақобатчилари ва рақиблари молиявий секторда Америка гегемонлигига таҳдид солувчи технологик имкониятларга эга.
Блоомберг доллар ва санкцион таҳдидлар баҳолашларига иқтибос келтиради: "JPMorgan Chase & Co. га кўра, марказий банкнинг рақамли валюталар ғояси кучайиб боргани сари, АҚШ ҳам ушбу вазиятга эътибор қаратиши керак – акс ҳолда улар геосиёсий ҳукмронлигининг асосий жиҳатини йўқотиш хавфи остида қолади. "Рақамли валютанинг вайрон қилувчи потенциалидан АҚШдан кўра ҳеч қайси мамлакат кўпроқ йўқота олмайди", - дея таъкидлашади ўз таҳлилий ҳисоботида фоиз ставкалари стратегияси йўналиши раҳбари Джош Янгер ва Америка иқтисодиёти бўйича банк етакчи мутахассиси Майкл Фероли. Хамма нарса биринчи навбатда АҚШ доллар гегемонияси атрофида айланмоқда. Халқаро савдо ва хизматларда ишлатиладиган халқаро захира валютаси ва алмашинув воситасининг чиқарилиши катта авзалликларни беради".
Банк таҳлилчилари эслатади, агар Хитой ва Европа Иттифоқи "рақамли юан" ва "рақамли евро" технологияларини (яъни мавжуд валюталар эквиваленти, аммо анъанавий банк тизимидан ташқарида ишлайдиган - маълум марказий банк ёки уларнинг ваколатли тузилмалари базада мавжуд бўлган электрон ҳамёнларга асосланган ҳолда ишлайдиган) яратишда муваффақият қозонса, Европа Иттифоқи ҳам, Хитой ҳам халқаро савдода долларларни сиқиб чиқариш учун жиддий ҳаракатлар қилишлари хавфи мавжуд. JPMorgan таҳлилчиларининг таъкидлашича, ҳатто бундай рақамли валюталарнинг SWIFT тизимига эҳтиёжи йўқлиги (ундан узиб қўйишни АҚШ геосиёсий рақибларга қарши санкция сифатида ишлатади), бу Американинг сайёрадаги молиявий устунлигига катта муаммодир. Таъкидлаб ўтамиз, ушбу сценарийда нафақат Вашингтоннинг дипломатияси имкониятлари, балки долларга бўлган талаб ҳам зарар кўради. Гарчи АҚШ иқтисодиёти (сотиб олиш қобилияти паритети бўйича, 2019 йил учун Statista маълумотлари) дунё иқтисодиётининг атиги 15 фоизини ташкил этади, доллар эса халқаро савдонинг ярмидан кўпида ишлатилди, АҚШ валютасига бўлган талаб "табиятан асосланган" паст нуқтасигача етгунича анча узоқ пасайиб боради. Бу муаммо эртагаёқ рўёбга чиқади дегани эмас, лекин агар "рақамли" евро ва юань таҳдиди Американинг йирик банкининг эътиборини жалб қилган бўлса, демак, бу ерда муаммо борлиги шубҳасиз ва у анчагина жиддийдир.
Тақдирнинг истеҳзоси: келажакда дунё инфляцион зарбасидан энг кўп зарар кўриши мумкин бўлганлар (яъни оддий америкаликлар ва бошқа мамлакатлардаги ўз омонатларини долларда сақлашни ёқтирадиганлар) хавфлар ҳақида оҳирги навбатда билиб қолишади. Forbes нашри Goldman Sachs бадавлат мижозлари билан "инфляция, олтин ва биткоин" мавзусида махсус селектор мажлисини ўтказаётганини маълум қилди, аммо оддий одамлар учун бу йиғилишга қўнғироқ қилиш имкони ёпиқ.
Бироқ, АҚШнинг кўплаб геосиёсий рақибларига америкалик банкирларга қулоқ солишлари шарт эмас - улар ўзлари барча хавфларни олдиндан ҳисоблаб чиқдилар. Шу сабабли Америка босмахонасининг "вирусли" ишга туширилиши ва "рақамли юан" билан Хитойнинг биринчи тажрибалари билан, марказий банклар, шу жумладан, ҳатто АҚШнинг баъзи иттифоқчиларининг марказий банклари ҳам олтин сотиб олишни ёки чет элларда сақланадиган қуйма олтинни репатриация қилишни бошладилар. Жаҳон молиявий тизимининг қайта созланиши қачон ва қайси шаклда юз беришини олдиндан айтиш қийин, аммо йирик геосиёсий иштирокчилар аллақачон бундай қайта созлашларга фаол тайёргарлик кўраётганликларига ҳеч ҳам шубҳа қилиб бўлмайди.
