Душанба куни Буюк Британия, Бельгия, Эстония, Франция, Германия ва АҚШ Бустанининг БМТ Хавфсизлик Кенгашидаги нутқига қарши овоз берди, бунга унинг Сурия кимёвий иш билан шуғулланиш бошланишидан олдин ташкилотни тарк этганини сабаб сифатида кўрсатилди.
Жосе Бустани 1997-2002 йилларда Кимёвий қуролларни тақиқлаш ташкилоти (ОЗХО)га раҳбарлик қилди. Унинг лавозимдан кетиши муддатидан олдин бўлган ва Вашингтон ташаббуси билан амалга оширилган. Шу ўринда Бустани Ироқни ОЗХОга қўшилишга таклиф қилгандан сўнг, АҚШ унинг ишидан норозилигини билдирди. Кузатувчиларнинг фикрига кўра, Бағдоднинг ушбу ташкилотга аъзолиги АҚШнинг Саддам Ҳусейнни ағдариш режаларига халақит бериши мумкин эди.
Натижада ОЗХО собиқ раҳбарининг баёнотини Небензя ўқиб эшиттирди.
"Мен Россия Федерацияси номидан гапирганимда, улар БМТ Хавфсизлик Кенгаши йиғилиши учун таклиф қилинган бирорта маърузачини Россия блокировка қилгани эслай олмаслигини айтдим, - ва бу уларнинг баъзилари нохолис бўлишига қарамай, баъзилари сиёсий мақсадларда фойдаланилган, айримлари эса шунчаки етарли маълумотларга эга бўлмаган. Бироқ биз бундай ҳеч қачон қилмаганмиз", - деди доимий вакили.
Унинг сўзларига кўра, душанба куни шунга ўхшаш ҳодиса содир бўлди.
"Бугун улар “Арриа формуласи"га биноан йиғилиш пайтида, маърузачиларнинг сўзларига жавобан ҳеч нарса дея олмайдилар бўлгани каби, фош бўлишларидан қўрқиб, улар томонидан очиқдан-очиқ суистеъмол қилишди", - деб таъкидлади доимий вакил.
Ўтган ҳафтада Россия БМТ Хавфсизлик Кенгашининг норасмий йиғилишини ташкил қилди ("Арриа формуласи" деб номланган), унда Кимёвий қуролларни тақиқлаш ташкилотининг собиқ инспектори Ян Хендерсон сўзга чиқди. Бир пайтлар у Сурия Думасида юз берган воқеанинг расмий версиясига рози бўлмаган.
БМТ Хавфсизлик Кенгашининг норасмий йиғилишида Хендерсон 2018 йил апрел ойида Думада содир бўлган воқеа бўйича тергов натижалари бўйича ОЗХО ҳисоботининг якуний версияси Суриядан ташқарида бўлган одамлар томонидан ёзилганлигини, шунинг учун тақдим этилган хулосалар "ҳақиқий вазиятни акс эттирмаслиги" мумкинлигини таъкидлади.
Маърузачиларнинг асосли далилларига, шу жумладан сунъий йўлдош ёрдамида олинган тасвирлари тақдимотига жавобан АҚШ, Буюк Британия ва Германия вакиллари Сурия ва Россияга қарши такроран айбловларни эълон қилишди.
"Менимча, улар бугунги кунда Кимёвий қуролларни тақиқлаш бўйича ташкилотнинг собиқ бош директори Жосе Бустани йиғилишда фош қилувчи фактларни айтишидан жуда қўрқишган, шунинг учун улар уни (Бустани иштирокидан. – таҳр.) шунчаки рад қилишни танладилар", - деди Небензя душанба куни БМТ Хавфсизлик Кенгаши йиғилишидан сўнг.
Ғарб вакиллари ОЗХО собиқ бош директори ўрнига амалдаги - Фернандо Ариасни таклиф қилишлари кераклигини айтишди, аммо Россиянинг доимий вакили Хавфсизлик Кенгашининг Суриядаги кимёвий иши бўйича ўтган йиғилишларидан бирида Москва Ариасни очиқ форматда тинглашни таклиф қилганини эслатди. Хавфсизлик Кенгаши бўйича шериклар ўз навбатида, учрашув ёпиқ эшиклар ортида ўтишини исташди.
Небензя Кимёвий қуролларни тақиқлаш ташкилотининг амалдаги раҳбари ниҳоят Хавфсизлик Кенгаши олдида очиқ чиқиш қилишига умид билдирди.
Ғарб Дамашқни Суриянинг Шарқий Гутадаги Дума шаҳрига кимёвий ҳужумда айблашда давом этмоқда. "Оқ каскалар" ташкилоти кадрларни далил сифатида ишлатган, уларнинг бир қисми саҳналаштирилган бўлиб чиққан.
Россия ва Сурия ҳукумати бир неча маротаба ОЗХОни Суриядаги воқеаларни нохолис текширишда айблаган ва ташкилотнинг техник котибияти хулосаларини шубҳа остига қўйган. Дамашқ ҳеч қачон тинч аҳоли ва террорчиларга қарши кимёвий қурол ишлатмаганлигини ва мамлакатнинг бутун кимёвий арсенали ОЗХО назорати остида Суриядан олиб чиқилганлигини таъкидлади.
