https://sputniknews.uz/20231219/aqsh-ozining-asosiy-muammosini-hal-qila-olmaydi-41644310.html
АҚШ ўзининг асосий муаммосини ҳал қила олмайди
АҚШ ўзининг асосий муаммосини ҳал қила олмайди
Sputnik Ўзбекистон
Америка кучи учун энг катта таҳдид нима? АҚШ ўзининг глобал ҳукмронлиги учун мисли кўрилмаган муаммоларга дуч келаётгани Америка элитаси орасида яхши тушунилади - баҳслар асосан ушбу муаммоларни тартиблаш ва улар билан қандай курашиш ҳақида кетмоқда.
2023-12-19T21:41+0500
2023-12-19T21:41+0500
2023-12-19T21:41+0500
колумнистлар
ақш
украина
хитой
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/04/0c/18273405_0:160:3073:1888_1920x0_80_0_0_8d781554d669c997c99ea7e1a277faa2.jpg
Аммо ҳозирда асосий муаммолар - таҳдидлар рўйхати қуйидагича: Украинада Россия, Ғазода Исроил ва дунёда Хитой.Агар уч ой олдин иккита асосий муаммо - Украина инқирози ва Хитой билан қарама-қаршилик бўлган бўлса, энди уларга учинчиси - Яқин Шарқ қўшилди. Бундан ташқари, бу потенциал ва энг портловчи ҳисобланади: агар жанговар ҳаракатлар Ғазодан бошқа мамлакатларга ўтказилса, уни назорат остида ушлаб туриш жуда қийин бўлади. Украина геосиёсий фронти эса Штатларда энг умидсиз деб баҳолана бошлади, аммо бу мағлубиятни тан олишга ва Украинани тарк этишга тайёр дегани эмас. Хитой мисолида узоқ муддатли (ўн йилликлар) қарама-қаршилик кайфияти мавжуд бўлиб, унинг мақсади яширин эмас: Хитой жаҳон саҳнасида Америка билан тенглашмаслиги ва уни гегемонлик позициясидан маҳрум қила олиши керак. Пекинда буни ҳақли равишда тўхтатувчилик деб аташади, аммо Америка элиталари ўзларининг танловлари нуқтаи назаридан ўйлаб, ўзларини инсониятнинг етакчилари деб билишади ва иштаҳаларни мўътадил қилишни хоҳламайдилар.Аммо буларнинг барчаси стратегия ва ҳозир АҚШ учун тактик муаммолар анча долзарб. Барча уч йўналишда нима қилиш керак? Эндиликда барча фронтларда кескинликни камайтириш Америка элитасининг манфаатларига мос келади. Хитойни Тайван билан қўзғатишга ҳожат йўқ – АҚШ бутун келаси йил давомида айнан шундай қилади. Украина, назарий жиҳатдан, европаликларни кўпроқ пул тўлашга ва кераксиз саволлар бермасликка мажбурлаб, мудофаа режимига ўтказилиши керак ва Исроил Ғазодаги қуруқликдаги операцияни тўхтатишга мажбур бўлиши керак.Аммо иккала ҳолатда ҳам Штатлар учун бунга эришиш жуда қийин бўлади, чунки маҳаллий элита (Украина ва Исроил) жанг майдонидаги ғалабасига кўп нарса тикишди. Бундай шароитда ҳатто эҳтиёткорлик билан тормозлаш ҳам "велосипеднинг қулаши" га олиб келиши мумкин - ва гап шунчаки Зеленский ва Нетаньяхунинг тақдири ҳақида кетмаяпти. Ва бир хил даражада муҳим: Исроил ва айниқса Украина йўналишлари АҚШдаги ички сиёсий курашнинг бир қисмига айланди. Ва бу Байден маъмурияти учун Украина ва Исроил фронтларида аллақачон қийин вазиятни мураккаблаштиради.Гап республикачиларнинг Украинага пул ажратилишига тўсқинлик қилаётганида эмас – Оқ уй охир-оқибат бу борада келиша олади. Ва республикачиларнинг ташвиқоти туфайли АҚШда Украинани қўллаб-қувватлаш пасаяётгани учун ҳам эмас: маъмурият жамоатчилик фикрига қарамай, ўз чизиғида туриши мумкин. Демократлар учун энг ёмони шундаки, Исроил ва Украина муаммолари Байденнинг рейтингига путур этказмоқда ва у билан вазият аллақачон жуда ёмон. Шунинг учун ҳам Вашингтонда Украина ва Исроил атрофидаги кескинликни пасайтиришга интилиш учун ҳозирда қўшимча (геосиёсийдан ташқари) сабаблар бор. Агар Украина масаласида Штатларнинг вазиятга таъсир қилиш имконияти чекланган бўлса, чунки жанговар ҳаракатлар интенсивлиги ҳам Россия тактикасига боғлиқ, Исроил мисолида улар кўпроқ таъсир кўрсатади. Назарий жиҳатдан, ҳа, лекин амалда АҚШ Исроилга буйруқ бера олмайди, аммо Исроил раҳбарияти Американинг ички сиёсий қарама-қаршиликларида ўйнаш учун барча имкониятларга эга.Маълум бўлишича, Байден ҳозирда ташқи сиёсатдаги турбулентликни камайтириш учун алоҳида имкониятларга эга эмас ва у сайлов йилига энг ноқулай шароитларда кирмоқда: ташқи муаммолар нафақат кўпроқ куч ва эътиборни ўзига тортади, балки унинг рейтингини ҳам пасайтиради. Албатта, кенг қамровли зарбалар билан чеклаш мумкин, ҳамма нарсани АҚШ принципиал жиҳатдан, ўзини гегемон сифатида кучайтирганлиги, кўп қутбли дунёнинг контурлари тобора равшан бўлиб бораётгани ва умуман америкаликлар ўз позицияларини сақлаб қола олмаслиги билан изоҳлаш мумкин. Ҳаммаси шундай, лекин тескари муносабат ҳам мавжуд. Чунки ҳозир АҚШ учун асосий таҳдид ва муаммолар Украина ва Исроил инқирозлари ёки ҳатто Хитой эмас - Америка кучи учун асосий муаммо Американинг ўзи.Унинг ички инқирози - 2016 йилда Трампнинг ғалабаси билан ошкор бўлган жамиятнинг бўлиниши ва қутбланиши - кучайиб, қайтариб бўлмайдиган бўлиб бормоқда. Мексика билан чегарадаги вазиятни ҳал қила олмаслик, яъни ноқонуний миграцияни тўхтата олмаслик - бу инқирознинг энг ёрқин белгисидир. Партиялараро қарама-қаршиликларнинг кескин кучайиши ўз-ўзидан АҚШ учун янгилик эмас, лекин бу сафар гап шунчаки элитанинг икки фракцияси ўртасидаги кураш ёки қатор сайловчилар қадриятларидаги тафовут ҳақида кетмаяпти: биз икки хил модел, икки хил Америка ўртасида пайдо бўлаётган бўлинишни кўрамиз. Ҳукмрон элита кўпроқ глобалистик, ўз қарашлари ва мақсадларида миллатлараро, унга қарши бўлган элитанинг Трампчилар озчилиги кўпроқ изоляция ва Америкага йўналтирилган. Уларнинг 2024 йил ноябрида бўлиб ўтадиган жанги натижаси АҚШ учун, айниқса, унинг дунёдаги ўрни учун катта аҳамиятга эга бўлади. Аммо ҳозирда президентлик кампанияси бутун дунёда Америкага бўлган муносабатга жиддий таъсир кўрсатмоқда.Байден қандайдир мўъжиза билан ғалаба қозонган тақдирда ҳам, унинг ғалабасини Трамп ва Трампчилар тан олмайди, яъни янги маъмуриятнинг қонунийлиги алоҳида штатлар даражасида сўроқ қилинади ва икки Америка ўртасидаги ижтимоий бўлинишлар янги даражага кўтарилади. Агар Трамп ғалаба қозонса, демократик штатлар даъволарни илгари суради ва Европа шунчаки аҳмоқликка тушиб қолади. Бу вариантларнинг барчаси бугун ҳисоб-китоб қилинмоқда ва шунинг учун АҚШнинг халқаро таъсири учун асосий муаммо унинг сиёсати натижасида юзага келган Украинадаги уруш ёки Ғазодаги қирғин эмас, балки ўзининг ички ҳолатидир. Фақат инқироз эмас, балки салбий динамика билан ҳам.
украина
хитой
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Пётр Акопов
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
ақш ўзининг асосий муаммосини ҳал қила олмайди
ақш ўзининг асосий муаммосини ҳал қила олмайди
АҚШ ўзининг асосий муаммосини ҳал қила олмайди
Америка кучи учун энг катта таҳдид нима? АҚШ ўзининг глобал ҳукмронлиги учун мисли кўрилмаган муаммоларга дуч келаётгани Америка элитаси орасида яхши тушунилади - баҳслар асосан ушбу муаммоларни тартиблаш ва улар билан қандай курашиш ҳақида кетмоқда.
Аммо ҳозирда асосий муаммолар - таҳдидлар рўйхати қуйидагича: Украинада Россия, Ғазода Исроил ва дунёда Хитой.
Агар уч ой олдин иккита асосий муаммо - Украина инқирози ва Хитой билан қарама-қаршилик бўлган бўлса, энди уларга учинчиси - Яқин Шарқ қўшилди. Бундан ташқари, бу потенциал ва энг портловчи ҳисобланади: агар жанговар ҳаракатлар Ғазодан бошқа мамлакатларга ўтказилса, уни назорат остида ушлаб туриш жуда қийин бўлади. Украина геосиёсий фронти эса Штатларда энг умидсиз деб баҳолана бошлади, аммо бу мағлубиятни тан олишга ва Украинани тарк этишга тайёр дегани эмас. Хитой мисолида узоқ муддатли (ўн йилликлар) қарама-қаршилик кайфияти мавжуд бўлиб, унинг мақсади яширин эмас: Хитой жаҳон саҳнасида Америка билан тенглашмаслиги ва уни гегемонлик позициясидан маҳрум қила олиши керак. Пекинда буни ҳақли равишда тўхтатувчилик деб аташади, аммо Америка элиталари ўзларининг танловлари нуқтаи назаридан ўйлаб, ўзларини инсониятнинг етакчилари деб билишади ва иштаҳаларни мўътадил қилишни хоҳламайдилар.
Аммо буларнинг барчаси стратегия ва ҳозир АҚШ учун тактик муаммолар анча долзарб. Барча уч йўналишда нима қилиш керак? Эндиликда барча фронтларда кескинликни камайтириш Америка элитасининг манфаатларига мос келади. Хитойни Тайван билан қўзғатишга ҳожат йўқ – АҚШ бутун келаси йил давомида айнан шундай қилади. Украина, назарий жиҳатдан, европаликларни кўпроқ пул тўлашга ва кераксиз саволлар бермасликка мажбурлаб, мудофаа режимига ўтказилиши керак ва Исроил Ғазодаги қуруқликдаги операцияни тўхтатишга мажбур бўлиши керак.
Аммо иккала ҳолатда ҳам Штатлар учун бунга эришиш жуда қийин бўлади, чунки маҳаллий элита (Украина ва Исроил) жанг майдонидаги ғалабасига кўп нарса тикишди. Бундай шароитда ҳатто эҳтиёткорлик билан тормозлаш ҳам "велосипеднинг қулаши" га олиб келиши мумкин - ва гап шунчаки Зеленский ва Нетаньяхунинг тақдири ҳақида кетмаяпти. Ва бир хил даражада муҳим: Исроил ва айниқса Украина йўналишлари АҚШдаги ички сиёсий курашнинг бир қисмига айланди. Ва бу Байден маъмурияти учун Украина ва Исроил фронтларида аллақачон қийин вазиятни мураккаблаштиради.
Гап республикачиларнинг Украинага пул ажратилишига тўсқинлик қилаётганида эмас – Оқ уй охир-оқибат бу борада келиша олади. Ва республикачиларнинг ташвиқоти туфайли АҚШда Украинани қўллаб-қувватлаш пасаяётгани учун ҳам эмас: маъмурият жамоатчилик фикрига қарамай, ўз чизиғида туриши мумкин. Демократлар учун энг ёмони шундаки, Исроил ва Украина муаммолари Байденнинг рейтингига путур этказмоқда ва у билан вазият аллақачон жуда ёмон. Шунинг учун ҳам Вашингтонда Украина ва Исроил атрофидаги кескинликни пасайтиришга интилиш учун ҳозирда қўшимча (геосиёсийдан ташқари) сабаблар бор. Агар Украина масаласида Штатларнинг вазиятга таъсир қилиш имконияти чекланган бўлса, чунки жанговар ҳаракатлар интенсивлиги ҳам Россия тактикасига боғлиқ, Исроил мисолида улар кўпроқ таъсир кўрсатади. Назарий жиҳатдан, ҳа, лекин амалда АҚШ Исроилга буйруқ бера олмайди, аммо Исроил раҳбарияти Американинг ички сиёсий қарама-қаршиликларида ўйнаш учун барча имкониятларга эга.
Маълум бўлишича, Байден ҳозирда ташқи сиёсатдаги турбулентликни камайтириш учун алоҳида имкониятларга эга эмас ва у сайлов йилига энг ноқулай шароитларда кирмоқда: ташқи муаммолар нафақат кўпроқ куч ва эътиборни ўзига тортади, балки унинг рейтингини ҳам пасайтиради. Албатта, кенг қамровли зарбалар билан чеклаш мумкин, ҳамма нарсани АҚШ принципиал жиҳатдан, ўзини гегемон сифатида кучайтирганлиги, кўп қутбли дунёнинг контурлари тобора равшан бўлиб бораётгани ва умуман америкаликлар ўз позицияларини сақлаб қола олмаслиги билан изоҳлаш мумкин. Ҳаммаси шундай, лекин тескари муносабат ҳам мавжуд. Чунки ҳозир АҚШ учун асосий таҳдид ва муаммолар Украина ва Исроил инқирозлари ёки ҳатто Хитой эмас - Америка кучи учун асосий муаммо Американинг ўзи.
Унинг ички инқирози - 2016 йилда Трампнинг ғалабаси билан ошкор бўлган жамиятнинг бўлиниши ва қутбланиши - кучайиб, қайтариб бўлмайдиган бўлиб бормоқда. Мексика билан чегарадаги вазиятни ҳал қила олмаслик, яъни ноқонуний миграцияни тўхтата олмаслик - бу инқирознинг энг ёрқин белгисидир. Партиялараро қарама-қаршиликларнинг кескин кучайиши ўз-ўзидан АҚШ учун янгилик эмас, лекин бу сафар гап шунчаки элитанинг икки фракцияси ўртасидаги кураш ёки қатор сайловчилар қадриятларидаги тафовут ҳақида кетмаяпти: биз икки хил модел, икки хил Америка ўртасида пайдо бўлаётган бўлинишни кўрамиз. Ҳукмрон элита кўпроқ глобалистик, ўз қарашлари ва мақсадларида миллатлараро, унга қарши бўлган элитанинг Трампчилар озчилиги кўпроқ изоляция ва Америкага йўналтирилган. Уларнинг 2024 йил ноябрида бўлиб ўтадиган жанги натижаси АҚШ учун, айниқса, унинг дунёдаги ўрни учун катта аҳамиятга эга бўлади. Аммо ҳозирда президентлик кампанияси бутун дунёда Америкага бўлган муносабатга жиддий таъсир кўрсатмоқда.
Байден қандайдир мўъжиза билан ғалаба қозонган тақдирда ҳам, унинг ғалабасини Трамп ва Трампчилар тан олмайди, яъни янги маъмуриятнинг қонунийлиги алоҳида штатлар даражасида сўроқ қилинади ва икки Америка ўртасидаги ижтимоий бўлинишлар янги даражага кўтарилади. Агар Трамп ғалаба қозонса, демократик штатлар даъволарни илгари суради ва Европа шунчаки аҳмоқликка тушиб қолади. Бу вариантларнинг барчаси бугун ҳисоб-китоб қилинмоқда ва шунинг учун АҚШнинг халқаро таъсири учун асосий муаммо унинг сиёсати натижасида юзага келган Украинадаги уруш ёки Ғазодаги қирғин эмас, балки ўзининг ички ҳолатидир. Фақат инқироз эмас, балки салбий динамика билан ҳам.
