Фейк хабар ақл билан эмас ҳис-туйғу таъсирида ҳаракат қилишга ундайди – МДУ профессори
(Янгиланган 14:26 23.07.2020)
Фейк хабарлар кишини бир зумда ҳаяжонга тўлдиради, қонда адреналин миқдори ошади ва қандайдир ҳаракат қилиш истаги пайдо бўлади. Шу билан бирга миянинг вазиятни тўғри баҳолаш ва мантиқий қарор қабул қилиш қобилияти йўқолади.ТОШКЕНТ, 23 июл - Sputnik. МДУ сиёсатшунослик факультети профессори Андрей Манойло фейк хабарларни қандай фош этиш ва уларга қарши қандай курашиш ҳақида Sputnikка ҳикоя қилиб берди.
Фейк — бу шов-шувга эришиш мақсадида атайлаб тарқатилган ёлғон хабар. Фейк хабарлар “вирус услубида” тез тарқалиш хусусиятига эга, уни тарқатувчи аноним ёки псевдоаноним бўлиши ҳам шарт эмас. Хабарнинг фейк эканини билиб олиш ва унга қарши курашиш осон, дейди мутахассис.
Фейк хабарлар, биринчи навбатда инсон психикасига таъсир қилишга йўналтирилган. Яъни улар одамни ақл ёки мантиқ билан эмас - ҳис-туйғу ва эмоция таъсирида ҳаракат қилишга ундайди, - дейди Манойло.
Мутахассис фикрига кўра, ваҳимали ёки шов-шувли хабар кишини “зарарлайди” ва у бир зумда ҳаяжонга тўлади қандайдир ҳаракат қилиш истаги пайдо бўлади. Бундай вазиятда қонда адреналин миқдори ошади ва миянинг вазиятни тўғри баҳолаш қобилияти йўқолади.
©
Sputnik / Наталья Селиверстова
Кўп ҳолларда фейк хабарлар ахборот вакууми пайдо бўлган жойда пайдо бўлади. Масалан, бирор жойда бир муҳим ҳодиса ёки фавқулодда вазият содир бўлди, табиийки одамларда ушбу ҳақида имкон қадар қисқа вақт ичида кўпроқ ва батафсил маълумот билиб олиш эҳтиёжи пайдо бўлад. Ана шундай вазиятда ҳукумат ёки тегишли ташкилот керакли маълумотларни расман эълон қилинишини кечиктирса, пресс-релизлар эълон қилинишдан олдан бир неча инстанциядан ўтиши керак бўлса – ахборот вакууми пайдо бўлади.
Бўшлиқ тез фурсат ичида турли фейк, миш-миш ва бошқа ёлғон хабарлар билан тўла бошлайди. Орадан бир неча соат ўтганидан кейин жуда тўлиқ расмий хабар эълон қилинса ҳам – у ҳеч кимга керак бўлмай қолади, чунки одамлар аллақачон фейклар билан “тўйиб” бўлишган бўлади.
Шунинг учун фейкларга қарши курашнинг энг самарали йўли – ахборот кундалигида етакчиликни қўлга киритиб олиш, расмий нуқтаи назарни биринчилардан бўлиб одамларга етказиш.
Мутахассис тўлиқ фикрини аудиоподкастимизда тингланг.
Профессор МГУ рассказал, как распознать фейки
Қурилиш ташкилотларининг онлайн рейтинги ишга туширилди
ТОШКЕНТ, 24 янв — Sputnik. Ўзбекистонда қурилиш-пудрат ташкилотларининг рейтинги ишлаб чиқилди. Бу ҳақда Қурилиш вазирлиги матбуот хизмати хабар қилди.
Қурилиш ташкилотларининг рейтинги билан Reyting.mc.uz сайти орқали танишиш мумкин.
Қайд этилишича, СТИР бўйича (9 та рақам) қурилиш ташкилотларининг рейтингини билиб олиш мумкин бўлиб, рейтингдан жами 36 мингдан ортиқ ташкилот жой олган.
“Қурилиш-пудрат ташкилотлари рейтингида уларнинг салоҳияти 71 та кўрсаткични қамраб олган 6 та гуруҳдан иборат мезонлар билан ўлчанади. Салоҳиятни аниқлашда эса ташкилотнинг малакали мутахассислари, молиявий кўрсаткичлари, бажарган ишларининг сифати, иш тажрибаси, техник базаси, рақобатдошлиги каби қурилишда юқори сифатни таъминловчи мезонлар муҳим аҳамиятга эга", — дейилади хабарда.
Ўзбекистонда ёшларга оид давлат сиёсати 2025 йилгача қандай ривожлантирилади
ТОШКЕНТ, 24 янв — Sputnik. Ҳукумат қарори билан Ўзбекистонда ёшларга оид давлат сиёсатини 2025 йилгача ривожлантириш концепцияси ҳамда уни 2021-2022 йилларда амалга ошириш бўйича “йўл харитаси” тасдиқланди.
Қарорга кўра, Концепциянинг мақсад ва вазифалари қуйидаги 4 босқичда амалга оширилади:
- ёшлар соҳасида мавжуд муаммоларни аниқлаш;
- муаммоларни ҳал этишга қаратилган аниқ ечимларни ишлаб чиқиш;
- аниқланган муаммоларни ҳал этиш чораларини кўриш ва ишлаб чиқилган таклифларни амалга ошириш;
- муаммоларнинг ҳал этилиши ва таклифларнинг амалга оширилиши самарадорлигини мониторинг қилиш.
Қарор билан тасдиқланган “йўл харитаси”га мувофиқ, “Болалар Омбудсмани тўғрисида”ги қонунини қабул қилиш назарда тутилган.
Концепцияни амалга ошириш натижасида, жумладан:
- мактабларда 7-синф ўқувчиларининг касблар кесимида қизиқишини аниқлаш, 8-9-синф ўқувчиларини замонавий ва истиқболли касблар билан таништириб бориш, 10-синфдан ўқувчиларни давлат ва нодавлат ўқув марказлари ёрдамида касбга ўргатиш ва уларнинг харажатларини “ваучер” тизими орқали қоплаб бериш механизми яратилади;
- маданият ва санъат билан мунтазам шуғулланадиган ёшлар сони 30 фоизга оширилиб, уларнинг халқаро танлов ва фестиваллардаги иштироки 40 фоизга етказилади;
- ёшларнинг 30 фоизи оммавий спорт турлари билан мунтазам шуғулланишига эришилади;
- республикада 3-7 ёшгача бўлган болаларнинг 80 фоизи мактабгача таълим ташкилотларига қамраб олинади;
- барча ҳудудларда IT-парклар барпо этилади, туман(шаҳар)ларда Рақамли технологиялар ўқув марказлари ташкил этилади, “Бир миллион ўзбек дастурчи” лойиҳаси асосида 200 мингга яқин ёшлар ўқитилади;
- волонтёрлик фаолиятининг институционал тузилмалари яратилади;
Концепция, эришилган натижалардан келиб чиққан ҳолда, 2023 йилдан бошлаб ҳар йили тасдиқланадиган тегишли “йўл хариталари” асосида босқичма-босқич амалга оширилади.
Товарларнинг нархларини чет-эл валюталарига боғлаш мумкин бўлди
ТОШКЕНТ, 24 янв — Sputnik. 22 январь куни қабул қилинган қонун билан “Валютани тартибга солиш тўғрисида"ги қонунга қўшимчалар киритилди.
Унга мувофиқ, Ўзбекистонда реализация қилинадиган товарлар (ишлар, хизматлар) нархлари чет эл валюталарига ва шартли бирликларга боғланиши мумкин. Бу тартиб фақат президент қарорлари асосида давлат-хусусий шериклик тўғрисидаги битимлар ва Ҳукумат орқали жалб этилган чет эл инвестициялари лойиҳаларига тааллуқли. Бунга қадар мазкур тартиб мавжуд эмас эди.
Концессиялар билан боғлиқ муносабатлар “Давлат-хусусий шериклик тўғрисида”ги қонунда ўз аксини топмоқда.
©
Depositphotos / eldarnurkovic
Концессия лойиҳаларини рўёбга чиқариш ДХШ лойиҳалари учун белгиланган тартибда амалга оширилади.
Эндиликда фақатгина қиймати 1 млн доллардан ортиқ лойиҳаларининг тендер ҳужжатлари ва ДХШ тўғрисидаги битимларнинг лойиҳалари келишилади.
Киритилган қўшимчалар билан маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг давлат-хусусий шериклик соҳасидаги ваколатлари белгиланди.
Давлат-хусусий шериклик лойиҳаларига оид маълумотларнинг эълон қилинадиган қисми аниқлаштирилди.
Хусусан, бунда расмий веб-сайтларга лойиҳа тарафлари, фаолият йўналиши, жойлашган ери, лойиҳа муддати ва умумий қиймати, товарлар, давлат томонидан қўллаб-қувватлаш ҳажми ва турларига оид маълумотлар жойланади.